انواع سنگ هاي رسوبي - شفيعي
انواع سنگ هاي رسوبي
انواع سنگ هاي رسوبي بر حسب منشأ تشكيل و تركيب شيميايي به شرح زير تقسيم بندي مي شوند:
1- سنگهاي تخريبي (Trigenous Rocks): سنگهايي هستند كه از خرده ها و ذراتي كه از تخريب و انهدام ساير سنگها حاصل شده اند بوجود آمده اند. مثل ماسه سنگ، گلسنگها، رس سنگها
2- سنگهاي سيليسي (.Siliceous R): سنگهايي هستند كه در تركيب شيميايي آنها سيليس فراوان است . مثل سنگ چرت .
3- سنگهاي كربناته (.Carbonaters R): در اين دسته سنگها، كربنات كلسيم (كاني كلسيت و يا دولوميت ) فراواني وجود دارد مثل سنگهاي آهكي
4- سنگهاي تبخيري (.Evaporties R) : در تشكيل اين دسته سنگها فعل و انفعالات شيميايي موثرند و چون در اثر تبخير آب دريا حاصل شدهاند آنها را سنگهاي تبخيري ناميده اند، مثل سنگ نمك، سنگ گچ .
5- سنگهاي ارگانيك (.Organic R ): در تشكيل آنها موجودات زنده اعم از گياهان و يا جانوران بكار رفته است .
به طور كلي سنگ هاي رسوبي به دو دسته سنگهاي رسوبي تخريبي (آواري) و سنگهاي رسوبي غير آواري (شيميايي زيستي) نيز تقسيم بندي ميكردند كه در ذيل به تشريح هريك از دسته هاي مذكور پرداخته ميشود.
انواع سنگ هاي رسوبي
1- انواع سنگ هاي رسوبي آواري با دانه هاي متصل
– كنگلومرا: اين نوع سنگ از سيمان شدگي ذرات درشت رسوبي (بزرگتر از 2mm و گردشدگي خوب ) و با زمينهاي از ماسه و رس تشكيل شده است.
قلوه سنگها و ريگهاي موجود دركنگلومرا ممكن است از جنس هركاني يا سنگي باشند ولي اغلب از مواد مقاوم مثل كوارتز هستند.
عواملي مثل جريانهاي سريع آبهاي جاري و امواج سهمگين كه مي توانند قطعات درشت را حمل كنند آنها را تا مسافتي كه براي گرد شدن كافي باشد، حمل مي نمايد.
نهشته هاي كنگلومرا اغلب در مخروط افكنه بستر رودخانه ها و ساحل درياها يافت مي شود.
– برش : اين نوع سنگها از سيمان شدگي ذرات درشت و زاويه دار، با زمينهاي از ذرات ريز تشكيل ميشوند.
ذرات برش جورشدگي ضعيف دارند و از آنجاكه ذرات درشت و زاويه دارند بنابراين فاصله حمل آنها كم بوده است .
برشها اغلب از تجمع رسوبات در اثر زمين لخزش يا خرد شدن سنگها در امتداد سطح گسلها و سيمان شدگي بعدي آنها ايجاد شده اند.
اندازه ذرات رسوبي در برشها همانند كنگلومراها بيش از ٢ ميليمترميباشد.
– ماسه سنگها: اين نوع سنگ از سيمان شدگي ذرات ماسه (ذرات بين١ تا ٢ ميليمتر) تشكيل شده اند. كوارتز ازكانيهاي اصلي ماسه سنگها است و درتركيب آنها ممكن است فلدسپات، ميكا و انواع ديگر كانيها وجود داشته باشد.
سيمان اصلي ماسه سنگها كربنات كلسيم و سيليس مي باشد.
جورشدگي وگردشدگي ذرات در ماسه سنگهاي مختلف، متفاوت است.
اغلب ماسه سنگها لايه لايه بوده و با توجه به نوع سيمان و وجود ناخالصي ها به رنگهاي متفاوت ديده مي شوند. نهشتههاي ماسه سنگي در محيطهاي مختلف از جمله سواحل دريا، تلماسه، دشت سيلابي و دلتا تشكيل مي شوند.
انواع سنگ هاي رسوبي
انواع مهم ماسه سنگها عبارتند از :
– ماسه سنگ كوارتزي (داراي بيش از ٩٥ درصد دانه هاي كوارتز)
– آركوز (حداقل داراي ٢٥ درصد فلدسپات )
– گريواك (واحد قطعات سنگي و مقدار زيادي رس وكوارتز هستند. جورشدگي آنها بد و بيش از ٢٥ درصد رس دارند.)
لاي سنگ (سيلت استون ) (siltstone) : اين نوع سنگها اغلب از ذرات سيلت، كه درشت تر از ذرات رس ميباشد، تشكيل شده است . لايه بندي نازك يا تورق پذيري شيل را ندارند.
حداقل ٥٠ درصد موادي كه اين سنگ را تشكيل ميدهند قطري بين١ تا ١ ميليمتر دارند.
رس سنگ (claystone ) : به سنگ رسوبي آواري كه صرفأ حاوي ذرات در ابعاد رس مي باشد،اطلاقميگردد.
شيل (shale) : اين نوع سنگها از تراكم ذرات رسوبي دانه ريز (در حد سيلت و رس، كه اغلب ازكانيهاي رسي كوارتز و ميكا) تشكيل شده است .
شيل ها فشودگي و استحكام زيادي ندارند، حالت لايه لايه اي داشته و به همين جهت به سهولت ورقه ورقه مي شوند.
رنگ شيل بستكي به ناخالصي هاي آن دارد. وجود كلسيت و سيليس به رنگ روشن، تركيبات آهني قرمز و مواد الي آن را به رنگ خاكستري تا سياه در مي آورد.
اغلب شيل ها از تجمع تدريجي ذرات در محيطهاي نسبتًا آرام رسوبي نظيركولابها، درياي كم عمق، درياچه ها و دشت سيلابي تشكيل شده اند.
گلسنگ (mudstone ) : از ذرات تقريبًا مساوي سيلت (لاي ) و رس تشكيل شده و مانند شيل دانه ريز و لمس صاف دارند، ولي فاقد تورق پذيري و لايه بندي نازك است و به صورت توده اي مشاهده مي شوند.
مارن : مخلوطي ازكلسيت (CaCO3) و رس مي باشدكه مقداركلسيب آن بين ٦٥% ٣٥% و به طور غالب از رسوبات منفصل است و چنانچه سنگ شدگي در آنها به خوبي صورت گرفته باشد به آن مارل استون ميگويند.
مارن ها منشاهاي مختلف از جمله محيط هاي دريايي تخريبي، آلي، شيميايي و بيوشيميايي دارند.
انواع سنگ هاي رسوبي
2- سنگ هاي رسوبي شيميايي و زيستي – انواع سنگ هاي رسوبي
سنگهاي كربناته
سنگ آهك :
سنگهاي آهكي جزء فراوانترين سنگهاي رسوبي شيميايي محسوب مي شوند.
سنگ آهكها اغلب در اثر عمل و فعاليت جانداراني مثل مرجانها و جلبكها در آب هاي كم عمق دريا ته نشست شدهاند.
سنگهاي آهكي اسكلتي از سيمان شدگي قسمتهاي سخت بي مهرگان مثل نرم تنان (Mollusca) و مرجانها تشكيل شده اند و سيمان اغلب آنها ازكلسيت ريز بلور است .
صدفهاي آنها قابل مشاهده است و در درياهاي كم عمق وگرم كه جانداران فراوان هستند، تشكيل مي شوند.
به طوركلي يكي از راههاي شناسايي سنگهاي آهكي آن است كه، با چاقوي معمولي خط برمي دارند (به علت اينكه سختي كاني كلسي ٣ مي باشد)، با اسيدكلريدريك رقيق مي جوشند و قطعات شكسته شده آنها لبه تيز دارند.
تاكنون تقسيم بنديهاي مختلف و متنابهي (به دليل اهميت سنگهاي كربناته ) براي اين دسته از سنگها شده است .
معروفترين اين طبقه بندي ها متعلق به فولك (Folk )، دانهام (Dunham) مي باشد.
مادستون:
سنگهاي آهكيگلي هستند كه مقدار دانه هاي آنهاكمتر از ١٠ درصد است و مترادف با سنگهاي كلسي لوتايت هستند، با اين تفاوت كه مادسترن نمي تواند تركب كاني شناسي كلسي لوتايت دولوميت دار را داشته باشد و نيز منشا گل را كه ممكن است آواري باشد مشخص نمايد.
مادستون علاوه براينكه مشخص محيط رسوبي آب آرام است نشان دهنده عدم وجود ميكروارگانيسمهاي مولد دانه در آب نيزمي باشد.
وكستون :
سنگهاي آهكي گل داري هستندكه داراي بيش از ١٠ درصد دانه بوده و تقريباً هم ارز نامهاي كالكارنايت وكلسي لوتايت است .
پكستون :
سنگ آهك دانه داري است كه داراي گل كربناته مي باشد.
وجود دانه هاي مشخصه محيطهاي آشفته و مواج بوده و وجود گل نشانه محيطهاي واجد آب آرام است، لذا تفسير محيط روسوبي اين چنين سنگي كمي پيچيده به نظر مي رسد.
در اين نوع سنگ اندازه دانه ها به قدري است كه اكثر فضاهاي سنگ را در برگرفته و لذا دانه ها با هم در تماس بوده و در زمينه اي از ميكرايت قرار دارند.
گرينستون :
سنگهاي آهكي دانه دار فاقدكل كربناته است.
تجمع دانه ها به علت رسوب سريعشان عامل ايجاد اين نوع سنگ مي باشد.
در اين نوع سنگ آهك كه بسيار شبيه به پكستون است، اكثر فضاهاي سنگ را دانه هاي متصل به هم در بر ميگيرد با اين تفاوت كه به جاي گل كربناته (ميكرايت )، سيمان (اسپارايت ) فضاهاي بين دانه ها را پرميكند.
بانداستون :
باندستونها، سنگهاي آهكي با اجزاء به هم چسبيده و معموًلا از منشا ارگانيكي (مانند اسكلت آهكي مرجانها، االيت، خارپوستان و….) هستند كه به هنكام رسوب يافتن به صورت يكسري لايه هاي ضخيم و خيلي ضخيم درآمده اند.
توده اي بودن طبقات يكي از خصوصيات واضح اين دسته سنگهاي آهكي به شمار مي رود، اين نوع سنگ، به نامهاي شبيه كربناتهاي ريفي شكل، كربنات بيوهرمي، كربنات بيوژنيكي، كلسيليتايتو بايوليتايت نيزاطلاق مي شود.
سنگهاي آهكي بلورين :
در اين دسته سنگهاي آهكي بافت رسوبي غير قابل تشخيص بوده و در واقع سنگ به صورت يك توده سنگي آهكي كامًلا تبلور يافته ديده مي شود كه در آن دانه ها غير قابل تشخيص مي باشند و فقط سيمان (اسپارايت ) تشكيل شده است.
اين دسته سنگهاي آهكي در طبيعت به مقدار زياد ديده مي شوند.
دولوميت :
در اين نوع سنگها در اثر عبور محلولهاي منيزيم دار از سنگهاي آهكي، منيزيم جانشين قسمتي ازكلسيم كلسيت شده و دولوميت 2(CaMg(CO3 تشكيل مي شود.
اين فرآيند جانشيني سبب تبلور دوباره سنگهاي آهكي شده و با افزايش تخلخل در سنگ همراه است.
دولوميت ها 2(CaMg(CO3 شبيه به سنگ آهك معمولي اند، با اين تفاوت كه كمي تيره ترند، و اسيدكلريدريك سرد و رقيق بر آن بي اثر است ولي در اسيد غليظ و يا اسيدكلريدريك گرم و رقيق مي جوشند.
انواع سنگ هاي رسوبي
عواملي كه سبب ايجاد لايه هاي دولوميتي ميكردند عبارتند از:
شورابهاي غني از منيزيم كه در اثر تبخير آب دريا ايجاد شده اند، به داخل لايه هاي سنگ آهك نفوذ مي نمايند.
با بالا و پايين رفتن سطح آب دريا، واكنشهاي شيميايي بين آب شيرين زيرزميني با آب شور دريا، باعث تغيير سنگهاي آهكي موجود در اين منطقه مي شود.
كوكينا (لوماشل ): يك نوع سنگ آهك آواري سست و با سيمان ضعيف و متخلخل است كه تقريبًا به طوركامل از صدف يا قطعات صدف تشكيل شده است.
كوكينا نوع ويژه اي از سنگهاي تخريبي است كه در آن، قطعات سازنده خود از درون محيط رسوبي منشأ ميگيرند و حاصل فرسايش يافتكي و انتقال مواد از نقا ط ديگر نيستند.
سنگ آهك چاكي : نوعي سنگ آهك نرم، حفره دار و با يافت ظريف است كه از پوستههاي جانداران ذره بيني به ويژه روزنداران حاصل آمده است، رنگ طبيعي آن سفيد يا نخودي است و ممكن است مقادير مختلفي گل به همراه داشته باشد.
تراورتن : نهشته هاي تراورتن در چشمه ها و غارها تشكيل مي شود. تراورتن نوعي سنگ آهك است و از ويژگيهاي آن يكسري نوارهاي تيره و روشن است كه به علت وجود مقداركمي اكسيد آهن در زمان رسوبگذاري تشكيل مي شود.
3- سنگهاي سيليسي
چرت و فلينت : چرت و فلينت (سنگ چخماق ) سنگهاي سيليسي شيميايي فراواني هستندكه رنگ آنها ممكن است سفيد يا خاكستري، سبز، آبي، قرمز، زرد (يا سياه ) باشد.
اين نوع سنگها در زير ميكروسكوپ بافت رشته اي يا دانه اي از خود نشان مي دهند چرت و فلينت به صورت گرهكهايي در داخل سنگ آهك يافت مي شوند. اين دو نوع سنگ همانند اقسام ديگركوارتز داراي سختي ٧ و شكستگي صدفي اند.
4- سنگهاي تبخيري
سنگهاي رسوبي تبخيري از ته نشست كانيها (اغلب ازكلريدها و سولفاتها) در اثر تبخير آب درياها، درياچه ها وكولابهاتشكيل شده اند.
نهشته اي تبخيري نمايانگر رسوبات آب و هواي خشك يا نيمه خشك هستند.
سنگ نمك (NaCl): از بلورهاي ريز، متوسط و درشت كاني هاليت (NaCl ) تشكيل شده است سنگ نمك اغلب بي رنگ يا به علت وجود اكسيدهاي آهن، قرمز روشن ديده مي شود.
سنگ گچ: سنگ گچ از ته نشست شيميايي دوكاني ژيپس و انيدريت تشكيل مي شود.
به كاني ژيپس، سنگ گچ آبدار H2O,CaSO4 و به كاني انيدريت CaSO4 سنگ گچ بيآب نيز ميگويند.
سنگ گچ آبدار اغلب سفيد رنگ وگاهي به علت وجود مقداركمي اكسيد آهن به رنگ قرمز روشن ديده مي شود.
سختي آن كم (سختي ٢) است و با ناخن انگشت خط برمي دارد. سنگ گچ بي آب نيز سنگي است متراكم به رنگ سفيد متمايل به خاكستري مي باشد.
5- زغال سنگ ها
زغال سنگها داراي طبيعت دوگانه اند، زيرا از يك طرف از نظر منشأ و محل تشكيل حالت سنگهاي رسوبي را دارند واز سويي به دليل تغييرات بعدي كه در اثر فشار و دماي زياد در آنها ايجاد مي شود، جز سنگهاي دگرگوني قلمداد ميشوند.
تورب و ليگنيت از انواع زغالهايي هستند كه مقدار درصدكربن آنهاكم (بين ٥٥ تا ٧٥ درصد) است .
– زغال سنگ معمولي از انواع زغال سنگهايي است كه داراي كربني بين ٧٥ تا ٨٩ درصد است. در ايران از اين نوع ذخاير فراوان وجود دارد.
– آنتراسيت: زغالي است نسبتًا خالص (٩٥ تا ٩٥ درصدكربن ) است .
– گرافيت : زغالي است كه كربن آن زياد بوده و در اثر فشار و حرارت زياد به صورت متبلور در آمده است .
– الماس : كربن خالص طبيعت است و بيشتردر مسير خروج آتشفشانها و در داخل دودكشهاي آتشفشانها بدست مي آيد. معروفترين معدن آن الماس كيمبرليت افريقاي جنوبي است .
برچسب: خريد سنگ گرانيت،خريد سنگ ساختماني ، خريد سنگ تراورتن ،بهترين سنگ ساختماني ، قيمت سنگ ساختماني،
ادامه مطلب
